جهانی شدن  تجارت الکترونیکی و طراحی وب سایت

چکیده :

توسعه و ظهور فناوری ها و نوآوری های نوین در جهان , باعث ایجاد واژه "جهانی شدن" شده است . جهانی شدن همانند هر وازه و مفهومی , دارای چارچوب تعریف خاص خود می باشد که اگر بدان توجه نشود , در بکارگیری این واژه دچار اشتباه خواهیم شد. هدف از تهیه این مقاله, آشنایی با مقوله جهانی شدن از دیدگاه صاحب نظران این حوزه, بررسی مدل های آن و بررسی رابطه تجارت الکترونیکی و جهانی شدن می باشد.

1-     تعریف و مفاهیم جهانی شدن :

در متون و منابع مختلف, تعاریف متعددی از جهانی شدن به عمل آمده است. در تمام تعاریف به عمل آمده , سعی بر آن است تا معیارهایی  برای تعریف این واژه ایجاد شود. در ادامه , مهمترین این تعاریف بیان می شود:

-          براساس تعریف آکاند و همکاران وی در جهانی شدن, دو ویژگی اصلی و متمایز وجود دارد که عبارتند از : وابستگی متقابل و ارتباطات

-          اوهیرنان نیز جهانی شدن را به مفهوم وابستگی میان ملل گرفته است, تعریف وی از جهانی شدن صرفا تعریف اقتصادی است و متعتقد است در جهانی شدن این وابستگی ها در بازارهای جهان گستر ایجاد می شود که در چنین بازارهایی کالا, خدمات و یا سرمایه مبادله می شود.

-          تعریف ارائه شده از سوی گیبس و همکاران وی در سطح بنگاه بوده و جهانی شدن را معادل میزان درگیر شدن شرکت ها در تجارت و رقابت بین الملل می دانند.آنها معیارهای جهانی شدن را به 5 دسته تقسیم کرده اند :

الف) داشتن دفتر مرکزی در خارج از کشور

ب) داشتن نمایندگی در کشورهای خارجی

پ) میزان خرید بین المللی به عنوان سهمی از خرید کل

ت) میزان فروش بین المللی به عنوان سهمی از فروش کل

ث) میزان مواجه شدن شرکت ها با فشارهای رقابت جهانی

-          کرامر, معتقد است جهانی شدن, رشد ارتباطات جهانی ورای مرزهای جغرافیایی براساس جریان سرمایه, افراد و اطلاعات میباشد.

مدلهای جهانی شدن :

راه های جهانی شدن , برای هر بنگاه و صنعتی متفاوت می باشد. تمام این بخش ها , از یک مسیر خاص و مشترک به هدف جهانی شدن نمی رسند. در واقع هر بخش با توجه به نقاط ضعف و قوت خود و همچنین بررسی تهدیدها و فرصت های بازارها, سیاست خود را برای توسعه خود در سطح جهان پیدا می کند. در ادامه مدل های رسیدن به جهانی شدن و فعالیت در سطح مورد بررسی قرار می گیرد:

الف-  مدل چرخه عمر محصول :

ریموند وارنون با طرح مدل چرخه محصول مقوله جهانی سازی را مورد توجه قرار داده است. وی بر این باور است با فراهم شدن زمینه های سرمایه ای , مهندسی و منابع انسانی , تولید محصولات جدید برای بازارهای داخلی شکل می گیرد و به مرور زمان با بلوغ محصول شرکت ها می توانند محصولات خود را وارد بازارهای خارجی کنند. براساس دیدگاه وی , زمانی که تقاضای یک محصول  افزایش پیدا می کند این محصول را می توان با استاندارد بیشتری تولید نمود. البته این امر به این مفهوم نیست که با استاندارد سازی محصول, تمایز محصول از بین رود بلکه تنوع به دلیل تخصصی شدن روی می دهد. در هر صورت زمانی که کالایی استاندارد شود و بتوان آن را با قیمت پایین تر تولید کرد می توان آن کالا را نیز به بازارهای خارجی صادر و مراحل جهانی سازی شرکت را طی نمود.

ب- مدل های فرایندی جهانی شدن :

در مدل های فرآیندی, فرآیند جهانی شدن در قالب قدم ها و مراحل مختلف تشریح می شود. براساس این مدل ها شرکت, فرآیند جهانی را با صادرات به کشورهای خارجی آغاز می کند سپس نمایندگی های مستقل در مرزهای خارجی به وجود می آورد و نمایندگی های فروش در کشورهای خارجی فعالیت خود را آغاز می کنند و مرحله نهایی این مدل عبارست از ایجاد تسهیلات تولیدی در کشور خارجی. از جمله می توان به مدل روگمن .

پ-  مدل INV

مدل نوآوری توسط اویات مک دوگال ارائه شد. این مدل براساس کارآفرینی دارندگان بنگاه یا صنعت شکل می گیرد. در این مدل بنگاه منتظر فرصت های جهانی شدن نبوده و به صورت خلاقانه به شکار این فرصت ها می پردازد. برای استفاده از این مدل شناسایی کامل بازار و بررسی دائم آن مورد نیاز می باشد تا بتوان از کوچک ترین فرصت و فضای جهانی شدن استفاده کرد. در برخی متون این مدل را همراستما و شبیه مدل فرآیندی تعریف می کنند. اما حقیقت این است که این دو مدل تفاوت هایی با یکدیگر دارند.

ت-  مدل تولد جهانی

این مدل نیز همانند مدل INV است. بدین مفهوم که در این مدل عقیده بر این است که سازمان ها و بنگاه های زیادی از همان لحظه تولد به صورت جهانی عمل می کنند لذا الزامی وجود ندارد بنگاه ها مراحا تدریجی جهانی شدان را طی نمایند. ولی این مدل توجه خود را بیشتر معطوف عواملی کرده است که موجب می شود یک بنگاه به صورت جهانی متولد شود. این عوامل عبارتند از: عوامل تکنولوژیک, بازار, فرهنگی, سیاسی و مالی. در واقع به کمک برخی عوامل مانند عامل فناوری, یک شرکت میتواند از لحظه تاسیس, در سطح جهانی فعالیت کند.

ث- رویکرد شبکه

رویکرد شبکه با الهام از تئوری مبادله اجتماعی و تئوری وابستگی به منابع ارائه شده است. این رویکرد در سال 1988 توسط

جانسون و ماتسون ارائه گردید. بر اساس تئوری مبادله اجتماعی، هر فرایند نوعی بازی است که در آن داد و ستد وجود دارد (Ekeh,1974 ) و بر اساس تئوری وابستگی، بنگاه ها برای تامین منابع خود به محیط خارجی خود وابسته هستند. در واقع در این مدل ،راه رسیدن به جهانی شدن، به صورت شبکه ارتباطی می باشد. زیرا هیچ بنگاه یا سازمانی، بی نیاز از داد و ستد با بنگاه های دیگر یا به صورت کلی، محیط خارجی خود نمی باشد. این امر، به خودی خود جهانی شدن را در طول زمان به ارمغان می آورد.

ج) تئوری التقاطی:

این تئوری که توسط دانینگ (Dunning ) در سال 1977 مطرح شد، عامل اصلی و تعیین کننده جهانی شدن را مزیت می داند. اگر بنگاه ها بتوانند از این مزیت در بازارهای خارجی به نحو مناسبی استفاده نمایند، مراحل جهانی شدن را طی خواهند نمود. از دیدگاه دانینگ مزیت های بنگاه ها در فرآیند جهانی شدن سه دسته است:

-‌ مزیت های ملکی(Ownership Advantage )

-‌ مزیت موقعیت (Location Advantage )

-‌ مزیت درونی (Internalization Advantage )

چ) رویکرد اقتصادی:

در این دیدگاه عقیده بر این است که در شرایط اقتصاد باز و آزاد، بنگاه ها به دلیل عقلانیت در تصمیمات خود سعی می کنند هزینه های مبادلات خود را بهینه نمایند و همواره منابع مورد نیاز از ارزانترین کشور تهیه خواهد شد، بنابراین بنگاه ها به دنبال رفتارهای عقلانی خود، فرآیند جهانی شدن را نیز طی خواهند نمود. در رویکرد اقتصادی بنگاه ها جهت حداقل کردن هزینه های خود به دنبال تهیه منابع مورد نیاز خود از روش های ارزان هستند و تلاش می کنند تا هزینه نهاده های خود را حداقل نمایند.در این راستا این بنگاه نهاده های مورد نیاز خود را از ارزان ترین منابع تهیه کرده و در عین حال تلاش می نماید تا با کمترین هزینه ها به منابع دسترسی داشته باشند. فرض اساسی رویکرد اقتصادی این است که بنگاه ها در تصمیم گیری اقتصادی خود کاملا عقلانی عمل می نمایند.

ح) مدل 3D- PLC :

این مدل یکی از جدیدترین مدل هایی است که در زمینه جهانی شدن ارائه شده است. این مدل توسط لوما و همکاران وی (Lumma,Autio Arenius ) مطرح شده است. شاید بتوان گفت این مدل دیدگاهی مشابه تولد جهانی دارد.

3- رابطه تجارت الکترونیکی و جهانی شدن:

الف – نظریه پیترسون:

پیترسون معتقد است پدیده اینترنت به عنوان بخشی از پیشرفت تکنولوژی اطلاعات در عصر حاضر، تاثیرات بسیار عمیقی بر جنبه های مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی داشته است. از جمله می توان به تاثیرات شگرف اینترنت بر عرصه تجارت و بازرگانی اشاره کرد که باعث یکپارچگی بازارها شده است. اینترنت علاوه بر اینکه می تواند کارایی تبادلات بازار را افزایش دهد، می تواند فرآیندهای یادگیری را درمورد فعالیت های بین المللی (International Operations ) افزایش دهد، این فرآیند یادگیری، از طریق دسترسی سریع و آسان به اطلاعات بازارهای بین المللی امکان پذیر است. بنابراین اینترنت اثرات بسیار زیادی بر فرآیندهای جهانی شدن دارد و حتی می تواند ماهیت این فرآیندها را نیز تغییر دهد.

ب- مطالعات کرامر:

تحقیقات کرامر و همکاران وی نیز (Kraemer et.al,2002 ) نشان داد که تجارت الکترونیکی تاثیر مستقیم و معنی داری بر جهانی سازی دارد. این تحقیق بر روی 2139 شرکت انجام شده است که کشورهای مورد مطالعه از کشورهای برزیل، چین، دانمارک، فرانسه، آلمان، ژاپن، مکزیک، سنگاپور، تایوان و امارات متحده امریکا و از میان بخش های مختلف انتخاب شده اند.

پ-مطالعات راسون:

تحقیقات راسون و همکاران وی (Rosson et,at,2001 ) در زمینه اینترنت و چند ملیتی شدن SME ها نشان می دهد که صرفا داشتن وب سایت در اینترنت به معنی ورود به بازارهای جهانی نخواهد بود. بلکه مهم ترین مسئله این است که شرکت ها بتوانند مشتریان هدف را به سمت وب سایت های خود بکشانند و از این طریق آن ها را ترغیب نمایند تا خرید های خود را از طریق اینترنت انجام دهند. تمام شرکت های مورد بررسی از همان مراحل اولیه خود به دنبال این بوده اند که به صورت بین المللی عمل کنند نه به صورت محلی. البته برخی از شرکت ها هم بوده اند که وب سایت ایجاد کرده ولی به دنبال این نبوده اند که از این طریق به بازارهای بین المللی دست پیدا کنند.

ت-مطالعه دو:

مطالعه دو(Du.2003 ) در زمینه بررسی چالش های مدل جهانی شدن بنگاه های چین، نشان داد که بنگاه های بین المللی چین، با افزایش سطح استفاده از تجارت الکترونیکی توانسته اند در رقابت های جهانی ، عملکرد بهتری داشته باشند . تجارت الکترونیکی می تواند حلال مشکلات جهانی شدن و ارتباط بهتر با مشتریان در سطح جهان شود. همچنین در مورد بنگاه های کوچک چین، بهترین مدل برای جهانی شدن را مدل نوآوری می داند تا هر زمان که بنگاه ها شانس پیروزی در سطح جهان را پیدا کردند، از آن استفاده نمایند. برای رسیدن به این هدف، بهترین ابزار، تجارت الکترونیکی و اینترنت می باشد.

همانگونه که از شواهد تجربی بیان شده می توان نتیجه گیری کرد، تجارت الکترونیکی و جهانی شدن، مکمل و پیش نیاز یکدیگر می باشند. بدین معنا که ظهور و گسترش تجارت الکترونیکی (که شامل استفاده از فناوری های ICT مانند اینترنت نیز می شود) جهانی شدن را آسان تر و کم ریسک تر می سازد.بنگاه هایی که به دنبال فعالیت در سطح جهانی هستند خواستار کاهش هزینه ها می باشند که این امر به کمک تجارت الکترونیکی محقق می شود، زیرا تجارت الکترونیکی موجب شناسایی بهتر رقبا و بازار ، کاهش هزینه های مبادلاتی ، هزینه های جستجو و هزینه های انبار و افزایش سطح مطلوبیت مشتریان جهانی میشود.در عین حال فرصت های جهانی شدن را در هر یک از مدل های جهانی شدن که در قسمت قبل بیان شد با ضریب اطمینان بالا و کاراتر در اختیار بنگاه ها و SMEs قرار می دهد.در مقابل هدف تجارت الکترونیکی ، انجام تعامل و مبادله در سطح جهان و بدون مرزهای جغرافیایی می باشد که این مهم بدون مقوله جهانی شدن و جهانی سازی بدست نخواهد  آمد. البته رابطه جهانی شدن و انواع تجارت الکترونیکی نیز متفاوت است. بگونه ای که رابطه روش تجارت الکترونیکی B2B و جهانی شدن بسیار بیشتر و روش تجارت الکترونیکی B2B موجب توجه کم تر بنگاه ها به روش B2C شده و در نتیجه این روش در سطح جهان کم رنگ تر می شود. پس حتی می توان ادعا کرد تاثیر جهانی شدن بر روش B2C منفی و بر روش B2B مثبت است.

4- نتیجه گیری:

هدف از تهیه این مقاله بررسی مفهوم جهانی شدن و رابطه آن با تجارت الکترونیکی می باشد. در ابتدا به بیان مهم ترین تعاریف از جهانی شدن پرداخته شد. یکی از مهم ترین تعاریف جهانی شدن میزان درگیر شدن شرکت ها در تجارت و رقابت بین الملل است. در قسمت بعد انواع مدل های جهانی شدن ارایه شد. مشاهده شد که هر بنگاه برای دستیابی به جهانی  شدن می تواند بر اساس سیاست ها و چشم اندازهای خود از یک مدل استفاده کند و باید به دنبال منطبق ترین مدل جهانی سازی با چارچوب بنگاه خود باشد.