تجارت از نوعی دیگر
تجارت از نوعی دیگر
امروزه با کمی دقت می‌توان مزایای الکترونیکی شدن تجارت را در زندگی روزمرهء افراد مشاهده کرد البته بدون دقت هم می‌توان این اثرات را دید چرا که هر یک از ما به نوعی با این نوع تجارت در ارتباط هستیم پس بهتر است در ابتدا با واژه‌هایی آشنا شویم
لازم است تفاوت میان سه واژهء e-commerce e-business و e-marketing را به طور خلاصه شرح دهیم.
e-commerce به معنای تجارت الکترونیکی است که تمامی مراحل مرتبط با انجام معاملات با استفاده از شبکه‌های ارتباطی رایانه‌ای را شامل می‌شود و مقوله‌های بانکداری و اعتباری در آن مورد بحث است. e-business که یک مفهوم بسیار کلی است انجام هرگونه فعالیت با استفاده از شبکه‌های ارتباطی رایانه‌ای و یا حتی بدون استفادهء کامل از شبکه‌ها و فقط با استفاده از محصولات و ابزار الکترونیکی را در برمی‌گیرد. این مفهوم شامل تمام تعاملات روزمره در تمامی زمینه‌ها می‌شود مانند آموزش درمان، حمل و نقل، دادوستد اطلاعات و بسیاری دیگر از زمینه‌های کاری است که به عقیدهء بسیاری این زمینه شامل تمام امور زندگی می‌شود که در جای خود جای تامل دارد و اما e-marketing ، این واژه برخلاف عقیدهء بسیاری که آن را به عنوان تجارت می‌شناسند تقریبا ربطی به انجام مراحل اصلی داد و ستد ندارد و فقط مراحلی را شامل می‌شود که مربوط به جلب و توجیه مشتری است. تجارت الکترونیکی که بر پایهء فن‌آوری‌های نوین بنا نهاده شده دارای نظم و ساختار منحصر به فردی است که می‌تواند در انواع کارکردهای روزمره ایفای نقش کند.
● گام‌های یک تجارت الکترونیکی
بعد از آشنایی با سه مفهوم رایج در تجارت الکترونیکی شاید برای بسیاری این مساله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشد که برای رسیدن به نقطهء ایده‌آل در این نوع تجارت باید چه گام‌های برداشته شود که در جواب باید گفت پنج گام می‌تواند موفقیت در کار را به نوعی تضمین کند، این پنج مرحله به این شرح است:
۱) گام اول: در مرحلهء اول شرکت یا سازمان متقاضی تجارت الکترونیک باید سعی در ایجاد یک سایت ساده شامل اطلاعات محصولات و خدمات تولیدی خود داشته باشد تا از طریق شبکه‌های ارتباطی در اختیار مشتریان قرار بگیرد. در حقیقت، مرحلهء اول به معنای به وجود آوردن ویترینی بر روی شبکه‌های سراسری مانند وب برای بازدیدکنندگان است تا اطلاعات مورد نظر خود را از طریق این صفحات دریافت کنند. به عنوان مثال اگر شبکهء داخلی کشوری و یا سازمانی راه‌اندازی شده باشد می‌توان تجارت را بدون استفاده از اینترنت راه‌اندازی کرد.
۲) گام دوم: در این گام توسعه و گسترش گام اول مدنظر است. در این مرحله سایت شرکت تبدیل به یک پایگاه داده ( Database ) می‌شود و برای نگهداری اطلاعات مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مرحله، اطلاعات همهء محصولات و خدمات و شرح کامل آن‌ها در بانک اطلاعات قرار می‌گیرد و کاربران امکان ارسال سفارش خرید از طریق این وب‌سایت را خواهند داشت، اما هنوز زیرساخت‌های لازم برای پرداخت اینترنتی فراهم نشده است و پرداخت پول به همان روش سنتی انجام خواهد گرفت. این روش را بعضی از سازمان‌ها به عنوان شیوه‌ای امن برای خود برمی‌گزینند اما این کار بی‌بهره ماندن از فن‌آوری است.
۳) گام سوم: ایجاد تعامل میان کاربران و سایت شرکت هدف این گام است. در این گام، کاربران امکان ارتباط با مدیر سایت را خواهند داشت که این ارتباط از طریق e-mail ، chat و voice یا حتی ویدیو کنفرانس خواهد بود و کاربران دربارهء زمانی بسیار کوتاه‌مدت پاسخ خود را از مدیر سایت دریافت خواهند کرد و امکان پرسش و پاسخ online میان فروشنده و خریدار و نیز در مورد کالا و یا خدمات وجود دارد.این تعامل باید از دید کاربر یک رابطهء امن و کاملا خصوصی تلقی شود چرا که این ارتباط یک ارتباط مجازی بوده و کوچک‌ترین مسایل از دید مشتری پنهان نمی‌ماند.
۴) گام چهارم: در این گام، امکان پرداخت اینترنتی برای کاربران فراهم می‌شود و مشتریان پس از ارسال فرم‌های سفارش خرید و دریافت کالا، وجه موردنظر را از طریق پایانه‌های فروش بانک‌ها و موسسات مالی طرف قرارداد برای فروشنده ارسال خواهند کرد که این حمل و نقل پول به صورت بسیار امن از طریق شبکه برای مشتریان فراهم خواهد شد. این خریدها اگر به صورت محدود باشد می‌توان با استفاده از پروتکل‌های امنیتی در اینترنت آن را انجام داد اما تقریبا تمامی تجارت‌های کلان که به صورت الکترونیکی هستند روی اینترنت انجام نمی‌شود.
۵) گام آخر: گام آخر به مرحلهء یکپارچگی معروف است. در این مرحله، سیستم‌های واسطه‌ای میان فروشنده و خریدار با سیستم‌های موجود در سازمان و یا شرکت به حالت یکپارچگی کامل درخواهند آمد. به این معنا که اگر کالایی فروش رود، موجودی کالای فروش رفته به میزان خریداری شده از موجودی انبار کسر شده و همزمان دستور خرید جدیدی برای جایگزین کردن کالای فروش رفته به انبار ارسال خواهد شد و در خریدهای بعدی موجودی انبار بلافاصله به نمایش درخواهد آمد. این مرحله از مجموعهء مراحل تجارت الکترونیک کامل‌ترین مرحله در تجارت الکترونیکی است که در آن نتیجهء همهء عملیات مربوط به داد و ستد در همهء سیستم‌های سازمان منعکس می‌شود. این کار زیر ساخت شروع به کار سیستم‌هایی مانند مدیریت ارتباط با مشتری( CRM ) است.
● شکل‌های تجارت الکترونیک
همان طور که در ابتدا گفته شد این نوع تجارت برای همگون شدن با تمام شکل‌ها و جوانب زندگی شکل‌های مختلفی را در بر می‌گیرد. این شکل‌ها هر کدام بسته به نوع مخاطبان خود دارای وسعت وحجم مبادلهء خاص خود است.
۱) شکل اول:کسب و کار در مقابل کسب و کار
در رویارویی بنگاه‌ها می‌توان رشد سرمایه در گردش را به راحتی پیش‌بینی کرد. این مدل از تجارت الکترونیک مهم‌ترین نوع تجارت الکترونیکی است که در حدود نصف درآمدهای تجارت الکترونیکی را به خود اختصاص خواهد داد. این مدل سبب پیدایش ارتباطی گسترده میان تامین‌کنندگان، تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و فروشندگان خواهد بود.در این مدل، ارتباط میان دو یا چند سازمان، توسعهء اقتصادی، تولیدکنندگان مواد اولیه و ارایه‌کنندگان انواع گوناگون خدمات موردنظر است. در حقیقت، این مدل را به نوعی می‌توان توسعه‌یافتهء مدل قدیمی ( Electronic Data Interchange (EDI دانست، اما در این مدل واسطه‌ها کاهش یافته، همین خود سبب کاهش قیمت‌ها خواهد شد. در این مدل واسطه‌ها به هم نزدیک می‌شوند و به دلیل این‌که این واسطه‌ها مهارت کنار زدن واسطه‌های دیگر را دارند روند مبادله ، مستقیم تسریع می‌شود.
۲) شکل دوم: مدل خریدار در مقابل کسب و کار و بالعکس
صاحبان کسب و کار چه بزرگ و چه کوچک می‌توانند با مشتری‌های خود یک ارتباط مستقیم برقرار کنند و از این طریق با سود بیش‌تری فعالیت خود را ادامه دهند. مدل‌های B ۲ C و C ۲ B به نوعی بیان‌کنندهء ارتباط متقابل تولیدکننده و خریداران نهایی محصولات و خدمات است. مدل‌های دوگانه B ۲ C و C ۲ B دارای مزایایی مانند خرید ارزان‌تر کالا نسبت به دنیای واقعی، امکان ارسال کالای خریداری شده به مکان درخواستی مشتری و... است. این مدل از تجارت الکترونیک به عنوان ساده‌ترین نوع تجارت الکترونیکی شناخته می‌شود.
۳) شکل سوم: خریدار در مقابل خریدار.
یکی از مزایای بی‌بدیل دنیای مجازی امکان ارتباط و حرکت هر فردی با سایرین است.چه این ارتباط برای مبادلهء اطلاعات باشد و چه به عنوان مبادلهء کالا و پول. حال بعضی از این تجارت‌ها در نگاه اولیه دست فروشی‌های کنار خیابان را در نظر تداعی می‌کند، اما حقیقت آن است که این خرده‌فروشی‌ها یک بازارچه‌های عظیمی را به وجود آورده است که هم اکنون هزینهء آگهی در این سایت برابر هزینهء آگهی در سایت کارخانجات خودروسازی است. از مشهورترین نمونه‌های این مدل از تجارت الکترونیک می‌توان به سایت e-Bay اشاره کرد.
این مدل از تجارت الکترونیک بیش‌تر به خرده‌فروشی‌های کالای دسته دوم خانگی اختصاص دارد. جایی که خریداران و فروشندگان هر دو از گروه نهایی هستند و در این میان ردپای تولیدکننده و یا واسطه‌ای دیده نمی‌شود. نمونهء رایج این شیوه از تجارت را می‌توان در جمعه بازارها و یا حراجی‌های محلی و منطقه‌ای دید که هر کس کالای تولیدی خود را به صورت تک فروشی در معرض فروش خریداران قرار می دهد.
۴) شکل چهارم: کسب و کار در برابر دولت و بالعکس.
در دولت الکترونیک حلقهء میان مردم، صنایع و دولت این شکل از تجارت است. این کار بیش‌تر در زمینه‌های اقتصادی کلان استفاده می‌شود و از مبادلات خرد خبری نیست. در این مدل‌ها، سازمان‌ها و مراکز دولتی و خصوصی در ارتباط با مراکز اقتصادی و بنگاه‌های تجاری دولتی هستند. در این ساختار، دو طرف با مراجعه به وب‌سایت‌های طرف قرارداد و تعامل با یکدیگر از طریق شبکه‌های رایانه‌ای امور بازرگانی مورد نیاز خود را انجام می‌دهند. این امور شامل مواردی چون ارسال درخواست‌های بانکی برای موسسات دولتی، گرفتن مجوزهای لازم برای انجام امور اداری، پرداخت وجه مورد درخواست سازمان‌ها و بانک‌ها و... است. مزیت اصلی این دو مدل صرفه‌جویی در انجام امور برای شرکت‌های دولتی و سازمان‌های خصوصی و نیز کاهش زمان انجام کارها است. این شرکت‌ها به نوعی کارهای خدماتی و اداری انجام می‌دهند و کسب درآمد آن‌ها از حق‌الزحمهء دریافتی است. البته به استثنای بانک و امثال آن.
۵) شکل پنجم: دولت در برابر خریدار و بالعکس.
از آن‌جا که دولت‌ها در اکثر مواقع محصولاتی دارند که باید مستقیما به مردم عرضه کنند یا در حالت کلی باید امکان ایجاد نوعی ارتباط بی‌واسطه را برای مردم فراهم کنند، از این رو و با توجه به این‌که حجم تعداد مراجعان به دولت در مقابل تعداد پاسخگویان در دولت قابل مقایسه نیست، راهی جز ایجاد فضایی مجازی برای هرگونه دادوستد بین دولت و مردم باقی نمی‌ماند. در این مدل رابطه بیش از آن که ماهیتی تجاری داشته باشد، ماهیتی خدماتی دارد و شامل خدماتی است که دولت می‌تواند به مردم ارایه دهد یا زمینه‌ای برای تسهیل ارتباطات مالی مردم و دولت در امور مالیاتی است و یا درخواست خدماتی که از سوی شهروندان به دولت ارایه می‌شود که می‌تواند شامل درخواست‌های مختلف در زمینهء اقتصادی یا بازرگانی باشد. به هر حال هرگونه ارتباطی در دنیای الکترونیک دادو ستد است.
۶) شکل ششم: دولت در برابر دولت.
تاکنون فکر کرده‌اید که اگر دولتی کاملا الکترونیک شود چه بر سر روابط بین‌المللی می‌آید؟ در حقیقت مسوول هماهنگی بین دولت‌ها در این مورد سازمان ملل و سازمان تجارت جهانی است اما هر کشوری نیز می‌تواند بنا به خواست خود با سایر دولت‌ها قوانینی را برای روابطشان وضع و اعمال کند که این امر بر تمامی‌سطوح سازمانی تاثیر مستقیم دارد. در این تجارت نه تنها داد وستد‌های مالی و اقتصادی میان کشورها در جریان است بلکه دامنهء این مراودات به ارتباطات سیاسی و نظامی‌نیز کشیده شده است.
به هرحال این شکل از تجارت با نوع o۲g یعنی دولت در برابر ادارات و بالعکس تفاوت بسیاری دارد.
● مزایای تجارت الکترونیک
شاید برای بسیاری این سوال مطرح شود که کارکردهای تجاری چه مزایایی به همراه دارد که در پاسخ می‌توان ۱۲ مورد بررسی شده در ادامهء مطلب را مورد مطالعه قرار داد.
۱) تجارت الکترونیکی اطلاعات کامل و گسترده‌ای در مورد هرکالا دراختیار خریداران و فروشندگان قرار می‌دهد که به دست آوردن چنین اطلاعاتی در دنیای واقعی ارزش تجاری بسیاری دارد اما بدون صرف هزینه و زمان امکان نخواهد داشت.
۲) امکان ایجاد ارتباط با همهء افراد از طریق ایمیل، چت و... که برای تکمیل فرآیند بازرگانی لازم است.
۳) حذف واسطه‌ها یکی دیگر از با ارزش‌ترین هدایای تجارت الکترونیک به خریداران است که باعث کاهش بی‌سابقهء قیمت‌ها خواهد شد که این کاهش قیمت ۱۵ تا ۵۰ درصد خواهد شد و به علاوه سبب کاهش زمان مبادلات نیز می‌شود.
۴) با تجارت الکترونیکی می‌توان طیف گسترده‌ای از تولیدکنندگان را زیرپوشش قرارداد و امکان چانه‌زنی بیش‌تری در مبادلات تجاری به دست آورد که در تجارت سنتی به دلیل محدودیت‌های جغرافیایی امکان چنین امری میسر نیست.
۵) امکان عرضه وفروش محصول از سوی تولیدکنندگان به بازار تمام کشورها و این به معنای امکان جهانی شدن فروشندگان با صرف کم‌ترین هزینهء ممکن و امکان بازاریابی وسیع‌تر است.
۶) امکان خرید محصولات سفارشی و مطلوب خریداران از دیگر مزایای تجارت الکترونیکی است. به این معنا که شما در خرید یک محصول ویژگی‌های موردنظر خود را به فروشنده انتقال می‌دهید و فروشنده نیز در صورت امکان محصول را با توجه به خواسته‌های شما تولید می‌کند و در اختیار شما می‌گذارد. هم اکنون این روش فروش در محصولات صنعتی رواج بیش‌تری یافته است، در حالی که در سال‌های اولیه تنها در مورد محصولات ساده‌ای مانند ساعت، کتاب و... امکان تحقق چنین امری وجود داشت.
۷) ایجاد نوسانات جدید اقتصادی از دیگر مزایای -commerce E است. چنین موسسات نوپایی، توانایی رقابت و در مواردی امکان سبقت گرفتن از شرکت‌های کهنه کار را دارند.
۸) کاهش هزینه‌های ناشی از اشتباه‌های انسانی و ایجاد امکانات بهتر برای مدیریت در سطح شرکت‌ها.
۹) افزایش سرمایه گذاری و اشتغال در بخش‌های درگیر با تجارت الکترونیکی.
۱۰) امکان گسترده شدن و افزایش تعداد خریداران و فروشندگان در این نوع از بازار فراهم می‌شود. با وجود تعداد زیاد خریداران و فروشندگان امکان رقابت کامل در بازار فراهم خواهد شد و هیچ یک از خریداران و فروشندگان نمی‌توانند اثری روی شرایط و قیمت بازار داشته باشند.
۱۱) تجارت الکترونیکی سبب تحولی در شیوه‌های کسب و کار خواهدشد که این تحول با افزایش شدید مقیاس تولید، کاهش هزینه‌های مبادله، کاهش هزینه‌های توزیع، افزایش رقابت و... همگی سبب کاهش هزینه‌های تولید شده و خود سبب افزایش رفاه اجتماعی خواهد شد.
۱۲) در بازار کسب و کار الکترونیکی، ادامهء حیات شرکت‌ها و موسسات به میزان خلاقیت و نوآوری شرکت در مراحل مختلف تولید و توزیع وابسته است و هر شرکت که نوآور و خلاق باشد، گوی سبقت را از سایر رقبا خواهد ربود و این خلاقیت به کل بازار سرایت می‌کند و محرکی برای چرخهء اقتصادی جامعه خواهد شد.
● موانع تجارت الکترونیک
موانع و نیازهای ذاتی بر سر راه این کار.
بعد از تشریح مزایای تجارت الکترونیک می‌توان موانع این نوع تجارت را این گونه نام برد.
۱) کمبود دانش و فرهنگ استفاده از تجارت الکترونیکی و شبکهء اینترنت
۲) لزوم حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان در تجارت الکترونیکی
۳) نبود زیرساخت‌های حقوقی در استفاده از تجارت الکترونیکی مانند عدم قبول اسناد و امضاهای الکترونیکی
۴) امنیت پایین نقل و انتقال وجود الکترونیکی در برخی از کشورها
۵) سرعت پایین و نیز محدودیت‌های استفاده از شبکه اینترنت
۶) عدم اطلاع کافی موسسات و شرکت‌های واسطه‌ای و تولیدی از مزایای کسب و کار اینترنتی
۷) تامین امنیت لازم و نیز محرمانه ماندن اطلاعات رد و بدل شده
E-commerce صرف نظر از تمامی برتری‌ها هنوز دارای نقاط ضعفی است. این نوع از تجارت کلا بر پایهء اعتماد متقابل بوده و زیر‌ساخت‌ها تعیین‌کننده‌ترین عامل در این میان است پس به دور از تمامی حرف‌ها باید به فکر این مهم بود. توانایی دسترسی به رایانه‌های شخصی و سرعت پایین نقل و انتقال اطلاعات بر روی بستر اینترنت امکان دستیابی به پایگاه‌های اینترنتی را با مشکل مواجه می‌سازد و در نتیجه تاثیر این موارد، اثر تجارت الکترونیکی را کمرنگ می‌کند ولی با افزایش کاربران اینترنت و سهولت دستیابی به دنیای مجازی اینترنت، تجارت الکترونیکی به دنیای آینده چهره‌ای دگرگون خواهد بخشید و وقتی فراگیر شدن آن را در کارها احساس کردید می‌توانید از آن لذت ببرید.
مقالات مرتبط به طراحی سایت :